Marie "Rie" Cramer (10 oktober 1887 - 16 juli 1977) was een Nederlandse schrijfster en productief illustrator van kinderliteratuur, wiens stijl als iconisch wordt beschouwd voor het interbellum. Jarenlang was ze een van de belangrijkste illustratoren voor het toonaangevende Nederlandse jeugdtijdschrift Zonneschijn. Ze schreef ook toneelstukken onder het pseudoniem Marc Holman. Een deel van haar werk werd tijdens de Tweede Wereldoorlog verboden vanwege de kritiek op het nationaal-socialisme, en tijdens de oorlog droeg ze bij aan een prominente ondergrondse krant.
Cramer, geboren in Sukabumi in het toenmalige Nederlands-Indië, was de dochter van Hendrik Cramer, kapitein van een schip, en Elisabeth Frederica Schenk. In 1896 verhuisde ze met haar moeder en jongere zus naar Nederland en vestigde zich in Arnhem. Aangemoedigd door haar kunstenares tante Gesine ging ze daar tekenen studeren.
In 1904 voegde haar vader zich weer bij het gezin in Nederland, en ze verhuisden naar Den Haag, waar Rie van 1905 tot 1907 studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. In 1913 trouwde ze met advocaat Peter Otten, maar ze scheidden in 1914. In 1922 , trouwde ze met acteur Eduard Rutger Verkade; zij scheidden in 1933.
Cramer is vooral bekend om haar talrijke illustraties voor kinderboeken, waarvan ze er enkele schreef. Ze illustreerde ook literatuur voor volwassenen, waaronder werken van Shakespeare. Samen met Anton Pieck was ze een van de belangrijkste illustratoren van Zonneschijn, een tijdschrift dat in 1924 debuteerde en het belangrijkste niet-religieuze jongerentijdschrift van Nederland was totdat het in 1943 stopte met verschijnen. Ook ontwierp ze decors en kostuums voor theaterproducties. en het Nederlandse paviljoen op de Wereldtentoonstelling van 1939 in New York.
Cramer begon haar illustratiecarrière toen ze nog studeerde, onder invloed van illustratoren als Edmund Dulac, Aubrey Beardsley en Arthur Rackham, met een uitgesproken art nouveau-stijl. Vanaf de jaren twintig werden haar illustraties eenvoudiger en helderder, onder invloed van haar werk aan toneelkostuums en decors. In de jaren dertig verlegde ze de focus naar het schrijven van boeken voor jongvolwassenen en maakte ze kunstaardewerk met haar vriendin Fransje Carbasius, die ze ontmoette op de Koninklijke Academie.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Cramer werken als illustrator en theaterontwerper en schreef hij twee toneelstukken onder het pseudoniem Marc Holman. Twee van haar eerdere werken werden door de Duitsers verboden vanwege hun anti-nazi-gevoelens. Ze sloot zich aan bij het verzet, hielp vluchtelingen en publiceerde anoniem anti-Duitse verzen in Het Parool, de grootste ondergrondse verzetskrant van Nederland. Deze verzen werden in 1945 verzameld en gepubliceerd als Verzen van verzet.
Na de oorlog werd haar werk uitgebreid vertaald in onder meer Engels, Duits, Frans en Deens. In 1954 schreef ze een hoorspel in 42 afleveringen, hetzelfde jaar verhuisde ze met een paar vriendinnen naar Mallorca, Spanje. Daar bleef ze aardewerk en tegels produceren en schreef ze drie boeken over het eiland. In 1971 keerde zij vanwege een slechte gezondheid terug naar Nederland, waar zij in 1977 overleed. Haar werk wordt nog steeds herdrukt.
Naast Henriette Willebeek le Mair en Nelly Bodenheim wordt Cramer beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse vrouwelijke illustratoren van kinderboeken tussen de wereldoorlogen. Ondanks haar succes beschouwden critici haar stijl vaak als nogal statisch en lieflijk. De Nederlandse schrijfster Annie M.G. Schmidt herinnerde zich: "De illustratoren uit mijn jeugd waren Rie Cramer en Daan Hoeksema. Ze vergiftigden sprookjes, jeugdhoekjes en kindertijdschriften... Ze gaven geen lucht, rookten noch geurden, en ze lieten geen lucht open. deuren, gewoon elke uitgang afsluiten." Of ze haar werk nu waarderen of niet, de meeste critici zijn het erover eens dat haar illustraties tot de meest iconische en bepalende van het tijdperk behoren.
