Het verschil tussen art deco en art nouveau uitgelegd

Het verschil tussen Art Deco en Art Nouveau wordt vaak door elkaar gehaald. Daar waar de meeste mensen vaag bekend zijn met de historische en stilistische kenmerken in de schilder- en beeldhouwkunst, krijgen deze 'design of decoratieve' kunstbewegingen in het algemeen weinig aandacht en worden ze vaak verward. Terwijl beide stijlen zijn ontstaan in verschillende eeuwen met verschillende motieven als uitgangspunt. Dit artikel beschrijft op een heldere wijze met bijbehorende voorbeelden en afbeeldingen hoe je Art Deco en Art Nouveau het beste kunt onderscheiden. 

Vuistregel om Art Deco en Art Nouveau uit elkaar te houden

Een eenvoudige vuistregel om te onthouden is dat Art nouveau de meer 'organische' stijl is en dat Art Deco de meer 'gepolijste' stijl is. Beide stijlen zijn ook ontstaan in verschillende eeuwen met verschillende motieven als uitgangspunt.

 _{Art Nouveau-vaas door Daum Frères, circa 1900}

^{Art Deco-vaas, door Daum Nancy, 1925, Antes Art 1900}  

De Invloed van de toegepaste kunst op Art Deco en Art Nouveau

Eeuwenlang domineerden de gerenommeerde kunstacademies het algemene concept van kunst in heel West-Europa. Hiërarchisch gezien werden schilderkunst en beeldhouwkunst daarom beschouwd als de 'hoogste' kunstvormen, terwijl design en de decoratieve kunsten als 'lagere' kunstvormen werden gezien, waardoor een wijdverbreide kloof ontstond tussen de 'schone kunst' en 'toegepaste kunst'. 

_{Een mooi voorbeeld van Art Deco en 'toegepaste kunst' waarbij esthetiek en functionaliteit werden gecombineerd voor alledaagse gebruiksvoorwerpen}

Tegen het einde van de negentiende eeuw, na de zoveelste neoklassieke opstand, groeide de wens om deze strikte historische stijlen en hiërarchieën los te laten. Tegelijkertijd had de industriële revolutie ervoor gezorgd dat de productie van goederen sterk gemechaniseerd was. Hierdoor gingen kunstenaars op zoek naar een heropleving van 'goed vakmanschap'.

De typische kenmerken van Art Nouveau 

De modernistische beweging die uit dit verlangen van goed vakmanschap ontstond werd uiteindelijk 'Art Nouveau' genoemd. Het is moeilijk om het exacte moment of de exacte locatie van deze totstandkoming van deze nieuwe kunststroom vast te stellen aangezien er in die tijd in Europa veel van dit soort bewegingen op hetzelfde moment ontstonden. Maar algemeen gezegd kan worden dat de Art Nouveau periode opbloeide tussen 1890 en 1914. 

De Parijse kunstgalerie 'La Maison de l'Art Nouveau', die eigendom was van de avant-garde kunstverzamelaar Siegfried Bing (1838-1905), was één van de eerste galeries die een grote collectie werken tentoonstelde en publiceerde over deze beweging. Daarom wordt de naam van deze galeries vaak als de grondlegger van de Art Nouveau beweging genoemd. 

Art Nouveau-kunstenaars lieten zich inspireren door organische en geometrische vormen en creëerden elegante en vloeiende ontwerpen met een duidelijke nadruk op contouren, opgevuld met gedempte tinten. In diezelfde periode ontstond ook een hype rond Japanse prenten met kenmerkende bloemen- en gebogen patronen, dit vormde een andere zeer belangrijke invloed op de Art Nouveau kunst

^{Voorbeeld van een Art Nouveau broche uit 1890, Adin Fine Antique Jewellery}

Art Nouveau-ontwerpen werden toegepast in een breed scala aan disciplines, van grafische kunsten tot meubels, interieurdecoratie, architectuur en schone kunsten, op zijn best geïllustreerd door het werk van Gustav Klimt "Portret van Adèle Bloch-Bauer I "1904-1907 (zie ook de header).

^{Gustav Klimt, 1907, Portret van Adèle Bloch-Bauer I} 

Invloed van de De Parijse Exposition Universelle van 1900 op Art Nouveau 

De Parijse Exposition Universelle van 1900 gaf de Art Nouveau uiteindelijke een flinke boost. Meer dan 50 miljoen mensen bezochten deze wereldtentoonstelling wat destijds een record werd.

^{Overzicht van de wereldtentoonstelling in Parijs 1900 "Exposition Universelle" en de boost van Art Deco}

Vesrchillende benamingen voor Art Nouveau 

In Duitsland werd de Art Nouveaustijl verder gepopulariseerd en gepromoot door een tijdschrift genaamd Jugend illustrierte Wochenschrift für Kunst und Leben, wat de reden is waarom deze stijl in Duitsland (en de meeste Scandinavische landen) beter bekend is geworden als "Jugendstil".

In Oostenrijk werd de Art Nouveau vooral overgenomen door de kunstenaars van de Weense Secession-beweging, wat leidde tot de naam Sezessionstil. 

Zelfs in Engelssprekende landen werden verschillende termen gebruikt om deze decoratieve stijl te beschrijven; in de Verenigde Staten werd het bijvoorbeeld de 'Tiffany-stijl' genoemd en in het Verenigd Koninkrijk sprak men ook over de 'Glasgow-stijl'.

Ondanks de grote diversiteit tussen verschillende landen en ontwerpgebieden, was de gemeenschappelijke noemer van de Art Nouveau de vastberadenheid om de historische grenzen te verleggen. Art Nouveau-kunstenaars wilden een nieuwe realiteit creëren, een moderne wereld met een eigen vocabulaire. De stijl wordt vooral gekenmerkt door de rauwe kracht van de natuur, met dynamische, whiplash-curven en motieven.

^{Detail van de Art Nouveau gevel van Hotel Céramic in Parijs}

Tegenwoordig wordt aangenomen dat Art Nouveau de weg heeft geëffend voor de modernistische kunst en de nieuwe designstijlen van de 20e eeuw. Een groot aantal van Art Nouveau monumenten staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, waaronder het historische centrum van Riga en Hotel Tassel in België.

De typische kenmerken van Art Deco

Al voor de Eerste Wereldoorlog in 1914, begon 'Art Nouveau' al enigszins te vervagen en maakte zij langzaam plaats voor een modernere esthetiek: namelijk 'Art Deco'.

Doordat 'decoratieve kunstenaars' na de eeuwwisseling een statusverhoging kregen, gepaard met een wereldwijde toename van de welvaart met zowel sociale als technologische vooruitgang, ontstond er rond die tijd een wijdverbreide 'luxe-industrie'. Deze gouden combinatie van factoren versterkte en verstevigde de Art Deco-beweging.

^{Art deco 'Nude Hoop Dancer' door Andre Marcel Bouraine (Briand), circa 1925, verkrijgbaar bij Het Ware Huis}

Art Deco omarmde echt de invloed van de industriële revolutie. Art Deco-ontwerpen waren daarom meer symmetrisch en gestroomlijnd, in een poging om machinaal vervaardigde objecten voor iedereen esthetisch aantrekkelijker te maken.

Het Chrysler Building van William van Alen kan daarom gezien worden als een goed voorbeeld van een Art Deco icoon. Het gebruik van gebogen vormen en gedurfde kleuren was ook heel typerend voor Art Deco. 

^{Een Art Deco icoon uit 1930, The Chrysler Building, New York}

Art Deco werd ook sterk beïnvloed door de hedendaagse kunstenaars van die periode, vooral door de abstracte vormen en vormen van de kubisten, met name Pablo Picasso en Georges Braque.

Glas genoot een belangrijke status gedurende het Art Deco-tijdperk, het werd een hoofdbestanddeel van de luxe-industrie. Vooral het werk van René Lalique staat symbool voor deze periode. Art Deco is uiteindelijk overgenomen door ontwerpers en architecten over de hele wereld en heeft in een groot aantal steden een indrukwekkende erfenis nagelaten.

^{Voorbeeld Art Deco, René Lalique, Vase Archers, 1921, Lennart Booij Fine Art and Rare Items}

In tegenstelling tot Art Nouveau is de definitie van de Art Deco-beweging afgeleid van één enkele bron: de 'Exposition Internationales des Arts Décoratifs et Industriels Modernes' die plaatsvond in 1925. In Frankrijk werd 'Art Deco' ookwel 'Style Moderne' genoemd.

Art Deco bleef de decoratieve kunststijl in de jaren '20 en '30 en was in zekere zin 'eclectischer', omdat het elementen uit verschillende stijlen omvatte.

^{Art Deco beeld 'Dancer with Thyrsus' by Pierre le Faguays}

De moderne kunst vervangt Art Deco 

Helaas werd Europa in de jaren dertig getroffen door de Grote Depressie. De gemiddelde welvaart kelderde, waardoor veel Art Deco-enthousiastelingen de rijke materialen, luxe artikelen en meubels niet meer konden betalen.

Qua architectuur had Art Deco ook een moeilijke tijd om te concurreren met 'moderne architectuur', zoals belichaamd door het werk van Le Corbusier en de Duitse Bauhaus-beweging.

Le Corbusier was een briljante woordvoerder van moderne architectuur, hij beschouwde een huis als niet meer dan "een machine om in te leven". Hij noemde de decoratieve kunsten ook beroemd als een uitstervend medium. De ideeën van Le Corbusier werden uiteindelijk overgenomen door de bekende architectuurscholen en de esthetiek van Art Deco werd langzaamaan verlaten.

^{Portret van Le Corbusier, een van de 'vaders' van de moderne kunst}

Na de Tweede Wereldoorlog was de stijl Art Deco volledig uit de mode geraakt, waarbij bepaalde gebieden van industrieel ontwerp de enige uitzonderingen bleven.

Samenvatting verschil Art Deco en Art Nouveau

Hopelijk is het verschil tussen Art Nouveau en Art Deco u nu duidelijk geworden. Afgezien van de verschillende perioden waarin zij ontstonden, ligt het grootste verschil tussen deze twee stromingen op esthetisch gebied en de weerspiegeling van de op dat moment geldende sociale en economische ontwikkelingen. 

De organische en vloeiende vormen die de Art Nouveau kenmerken, waren een duidelijk antwoord op de wens van de kunstenaar om los te komen van starre klassieke en hiërarchische structuren, terwijl de gedurfdere en gestroomlijnde ontwerpen van Art Deco de verheerlijking van de industriële revolutie weerspiegelen.

Waar kun je Art Deco en Art Nouveau kopen?