Handleiding voor het kopen van origineel antiek

Gallerease Magazine

Writer

55 Artikelen11 Gecureerde kunstwerken

Of u nu voor het eerst antiek koopt of gewoon uw kennis wilt opfrissen, dan is dit artikel voor u. Antiek kopen kan een leuke en opwindende manier zijn om uw huis te decoreren of om te verzamelen. Het is vooral belangrijk om ervoor te zorgen dat u waar krijgt voor uw geld. Dit artikel behandelt de basisprincipes voor het herkennen en waarderen van antiek. En daarnaast geven aan welke belangrijkste categorieën antiek we onderscheiden en waar u het beste origineel antiek kunt kopen.

Wanneer is iets 'origineel' antiek?

Voorwerpen die meer dan 100 jaar oud zijn, worden over het algemeen als antiek beschouwd. We kunnen stellen dat de meeste antieke voorwerpen met de handgemaakt zijn gemaakt en zo min mogelijk met hulp van machines. Dus het meeste antiek dateert van vóór de 20e eeuw omdat na 1900 de meeste voorwerpen daarna vooral met machines werden gemaakt.

Naast antiek onderscheiden we 'vintage' en 'brocante'. Vintage en brocante zijn items, die minimaal veertig jaar oud zijn en komen uit de periode 1920-1980. Het verschil tussen vintage en brocante zit hem vaak in de staat van het product, waarbij brocante vaak een wat landelijker en een nog verweerder karakter heeft.

_{Antiek kopen, voorbeeld van een paar antieke, Japans blauw-witte Arital porseleinen flessen uit 1700-1750}

Antiek betekent overigens niet dat iets ook meteen kunst is. Bij kunst is pas sprake als het voorwerp van een uitzonderlijke unieke en originele kwaliteit is gemaakt door een kunstenaar. Bij antiek is de ouderdom dus belangrijker dan de kunstzinnige waarde.

Bijvoorbeeld een Van Gogh is een kunstwerk, geen stuk antiek. Een aardig schilderij uit dezelfde tijd, dat niet echt aanspraak kan maken op artistieke kwaliteiten, wordt dan antiek genoemd.

_{Antiek kopen, voorbeeld van 'vintage- design' dus wel of geen antiek? Divan II Pendant - Lyfa, cric 1970}

Maar het onderscheid is soms lastig te maken, met name waar het om gebruiksvoorwerpen gaat die door hun 'design' beroemd zijn geworden.

Bijvoorbeeld de Rietveldstoel uit 1918 of glaswerk van Chris Lebeau uit de jaren of twintig of oud batikwerk uit Indonesië kunnen, indien het ouderdomscriterium niet al te streng wordt toegepast, als antiek worden beschouwd en evengoed kunnen ze echter als kunstwerk worden opgevat.

In een andere betekenis verwijst het woord 'antiek' naar de klassieke oudheid als periode in de geschiedenis. "Antieke oudheid" dient soms als synoniem van 'klassieke oudheid', mensen en vooral de Griekse en Romeinse schrijvers uit die periode zijn "de antieken”. Voorwerpen uit die tijd worden vaak als voorwerpen of kunst uit de (antieke) 'oudheid' genoemd.

_{Antiek kopen, voorbeeld van antiek uit de oudheid, een Romeinse, bronzen voet, 100-300 na Chr.}

Wat maakt antiek waardevol?

De prijs en waarde van antiek hangt af van een aantal factoren, hieronder de belangrijkste:

Wie het heeft gemaakt; welke kunstenaar of welke fabriek of welk 'huis' heeft het voorwerp gemaakt en wat is het historisch belang geweest van het object in de kunstgeschiedenis.

De leeftijd van het voorwerp; uiteraard zullen er van een ouder werk minder exemplaren over zijn gebleven dan van een minder oud exemplaar, daarnaast is een vroeg exemplaar uit een serie of reeks vaak meer waard dan een later exemplaar.

Zeldzaamheid en uitzonderingen; ook hier, hoe minder exemplaren er nog bestaan en hoe bijzonderder het object, des te schaarser en hoe hoger de waarde zal zijn.

De authenticiteit en context; hoe zeker weten we of iets echt of authentiek is? Het is van belang voor de waarde van antiek om te weten of er een bewijs van echtheid of een beschrijving is, bijvoorbeeld waaruit blijkt van wie het object afkomstig is geweest en waar we het voorwerp kunnen plaatsen ten op zicht van zijn gebruikers of oorspronkelijke eigenaren, de plaats, periode of eventuele andere verwante objecten.

De kwaliteit; uiteraard is een antiek stuk minder waard als het beschadigd of gerestaureerd is. Dit geldt vooral bij keramiek en glaswerk. Ook de kwaliteit van de afwerking van het object is belangrijk voor de waarde.

Bij antiek kan het overigens zou zijn dan gedurende de tijd er al reparaties zijn gedaan of dat er 'later' onderdelen zijn toegevoegd of vervangen, dit zien we regelmatig bijvoorbeeld bij klokken. Een natuurlijke 'patina' van oudere materialen wordt daarentegen weer vaak gewaardeerd onder verzamelaars.

_{Antiek kopen, Grieks Icoon, de apostel Thomas uit circa 1700}

De gebruikte materialen; hoe zeldzamer en kwalitatief betere materialen er gebruikt zijn hoe 'intrinsiek' waardevoller het object. Denk aan zilver- of goudgehalte en het gebruik van edelstenen of het soort hout dat gebruikt is bij meubelen.

De huidige smaak & trends; de hedendaagse trends en de gewildheid van antieke voorwerpen verandert voortdurend met de tijd. Dit is en was vooral het geval met antiek meubilair waar het aanbod steeds groter is geworden en mensen steeds minder ruimte hebben voor grotere objecten.

Persoonlijk smaak; als u zelf iets mooi vindt of het past goed in je (eclectische) verzameling of inrichting dan is het voor u vanzelfsprekend waardevol. Dus als u antiek koopt, koop het dan in iedere geval omdat u het op het eerste gezicht zelf mooi of bijzonder vindt.

_{Antiek kopen, Art Deco marmeren sculptuur "Femme Nue au Chat, 1932 van Maxime Real del Sarte}

Welke hoofdcategorieën antiek onderscheiden we?

Antiek heb je in allerlei soorten, hieronder hebben we een uiteenzetting gemaakt van de meest voorkomende categorieën met daarbij de belangrijkste kenmerken en aandachtspunten.

Antieke meubelen

Antieke meubelen zijn niet altijd waardevol. Het theekastje van uw oma is misschien wel 100 jaar oud, maar hoeft nog geen fortuin op te leveren bij verkoop.

Als uw oma een Jugendstil of Art Deco interieur achterliet, dan kan het wel zijn dat deze antieke meubelstukken veel waard zijn.

Bij antieke houten meubelen is vaak het soort en de kwaliteit van het hout (exotisch of eikenhout) en ook de patina belangrijk. Patina is de diepe tint die hout krijgt na eeuwen lang gebruik en verzorging.

_{Antiek kopen, "The van Mekeren Cabiner, 1700, door Jan van Mekeren}

Antiek drukwerk en prenten

Prentkunst, zoals oude kaarten en afbeeldingen (vaak afkomstig uit boeken) worden veel verkocht als antieke prentkunst. Papier is vaak erg kwetsbaar voor beschadigingen door zuren, vocht, scheuren en kreuken.

De conditie of kwaliteit van het papier heeft een dan een groot effect op de waarde. Eveneens belangrijk voor de waarde van antieke prenten is dat het zoveel mogelijk moet gaan om originele 'afdrukken' en dat er geen sprake is van reproducties. Hoe origineler (misschien wel hand gesigneerd) en hoe kleiner de oplage hoe waardevoller.

_{Antiek kopen, een 'originele' antieke wereldkaart, Johannes Blaeu, 1606}

Antiek glas en keramiek

Het meeste aanbod van antiek tegenwoordig wat betreft glas en keramiek is afkomstig uit de Art Nouveau en Art Deco periode. Het gaat hier dan vaak om toegepaste of decoratieve kunst waarbij de productie vaak plaats vond met een combinatie van machine en mensenhand.

Hierbij geldt ook hoe gaver het object en hoe kleiner de oplage, hoe hoger de waarde. Met antiek glas en keramiek treffen we ook regelmatig aanbod uit de Romeinse, Griekse en Egyptische tijd, de zogenaamde antieke of klassieke oudheid.

_{Antiek kopen, een antieke Art Nouveau-vaas 'Faune et Nympfs', 1923, Gabriel Argy-Rousseau}

Antieke bronzen beelden en sculpturen

Bij antieke sculpturen of beelden komt is het meeste aanbod ook afkomstig uit de Art Nouveau en Art Deco tijd. Belangrijk voor de waarde van antieke beelden of sculpturen is de bekendheid van de kunstenaar of gieterij en de gaafheid van het beeld.

_{Antiek kopen, een bronzen Art Deco beeld 'Panthère Marchant, 1925 van Maurice Prost}

Antieke sieraden en juwelen

We zien tegenwoordig veel aanbod van sieraden en juwelen uit de Victoriaanse tijd (1837-1901), een periode van veel rijkdom en 'glitter en glamour'. In deze tijd was er nog geen electrisch licht en waren sieraden en juwelen vooral gemaakt om zoveel mogelijk te schitteren bij kaarslicht.

Vaak zijn deze antieke Victoriaanse sieraden en juwelen nog best goed betaalbaar als je kijkt naar de gebruikte edelstenen en edelmetalen en hun intrinsieke waarde. Het gaat bij deze antieke sieraden en juwelen vooral om rijk versierde ringen, oorbellen, hangers en broches, die vandaag de dag nog zeer goed te dragen zijn.

_{Antiek kopen, een antieke ring van goud, diamanten en robijnen met uit de Victoriaanse tijd rond 1880}

Antieke munten en penningen

Vooral verzamelaars hebben het vaak gemunt op munten en penningen. De meest gewilde antieke munten komen vaak uit de Griekse en Romeinse tijd. Waarbij bij de laatste de dan heersende keizer is afbeeld.

Een ander soort munt die niet gebruikt werd in het betalingsverkeer zijn 'penningen', vaak gemaakt om een belangrijke gebeurtenis te herdenken is ook erg populair onder verzamelaars van antieke munten.

_{Antiek kopen, een munt uit de 'antieke' oudheid AV Aureus Trajan, 98 - 117}

Antiek zilveren voorwerpen en servies

In de 17e, 18 en 19e eeuw werd veel aandacht geschonken aan zilveren servies, zoals schalen borden en bestek. Dit was behalve om indruk te maken op de gasten ook een verzekering in geval van slechte tijden.

Daarnaast werd het zilveren servies of tafelgerei dikwijls als onderdeel van de bruidsschat. Zo'n antiek servies ging dus vaak van generatie op generatie waardoor er nog veel van bewaard is gebleven en soms wordt het tegenwoordig nog zelfs gebruikt.

_{Antiek kopen, een antiek Portugees koloniaal, zilveren kan en schaal uit 1780}

Antieke klokken en instrumenten

Antieke klokken worden nog veel verzameld. Hierbij is behalve de kunsthistorische waarde ook de waarde van de authentieke onderdelen belangrijk en de naam van de maker.

Er bestaan verschillende soorten klokken zoals de tafelklok, wandklok of staande klok, ze zijn vaak rijkelijk gedecoreerd, vooral de antieke klokken met de Empire stijl(1804-1814).

_{Antiek kopen, een antieke Frans vergulde reis klok en wekker uit circa 1870}

Koloniaal antiek

Veel antiekvoorwerpen die uit de voormalige koloniën komen noemen we koloniaal antiek. Het kan hier dan gaan om prentkunst en antieke meubels uit de koloniën maar ook vaak om prachtige versierde voorwerpen (zoals mandjes, doosjes of snijwerken) van de meest exotische materialen.

Deze antieke kunstukken werden vroeger vaak mee teruggenomen naar het thuisland als 'pronkstukken' om de kabinetten en de huizen van de rijken te versieren.

_{Antiek kopen, een rijkelijk versierde, antiek Japanse vouwstoel uit de laat 16e eeuw}

Voorwerpen uit de antieke oudheid

Behalve antieke munten moet je hier vooral ook denken aan glas- en aardewerk, zoals beeldjes en sieraden. Ook hier is het belangrijk om de herkomst, zoals de afkomstige verzameling/ collectie of de vorige eigenaar te weten.

De herkomst of provenance is bij antiek uit de oudheid is erg belangrijk omdat het nog weleens gebeurt dat deze objecten niet legaal zijn aangeboden maar ook om de (kunst)historische waarde er van te kunnen inschatten.

Regelmatig zijn aangeboden antieke voorwerpen uit de oudheid als illegale bodemvondsten het land uitgesmokkeld, vaak uit arme landen of landen die met een (burger) oorlog te maken hebben.

_{Antiek kopen, Romeins flesje met twee hoofden circa 2e -3e eeuw na Chr. met een mooie 'patina'}

Tips om op te letten als u antiek koopt

Veel 'antieke' objecten worden met goede en slechte bedoelingen nagemaakt tegenwoordig maar dit gebeurde ook al in het verleden. Als antiek een wat hogere waarde heeft en het de moeite loont om een goede kopie te (laten) maken dan gebeurt of gebeurde dat ook veelvuldig.

Dus bijvoorbeeld een kabinet kan gemaakt zijn in de jaren 1970 in plaats van de 18e eeuw. Daar was destijds een markt voor. Door de schaarste van antieke kabinetten kwamen er goede kopieën.

In diezelfde jaren 70 werden bijvoorbeeld ook maatbekers van tin en de helmkit van messing met Delftblauw handvat gewoon nagemaakt in India.

_{Antiek kopen, voorbeeld van perfect 'namaak antiek' de helmkit}

Een la in een kast met zwaluwstaart verbinding bijvoorbeeld verraadt in veel gevallen de leeftijd van een antieke (laden)kast. Deze oude en tijdrovende productietechniek (handwerk) werd later niet of nauwelijks meer gebruikt.

Bepaalde kleuren of pigmenten zijn pas ontwikkeld en een bepaalde tijd. Een voorbeeld hiervan is de kleur roze op Chinees porselein. Dit werd pas vroeg in de 18e eeuw, om precies te zijn in 1725, ontdekt en gebruikt. Origineel antiek Chinees porselein uit 1710 kan dan dus onmogelijk deze kleur roze hebben.

_{Antiek kopen, origineel Chinees porselein uit de Yonghzheng periode, 1722-1735}

Stoffen, houtsoorten en patronen zijn ook vaak een goede manier om de leeftijd van een antiek vast te stellen. Vanwege trends, beschikbaarheid en technologie worden bepaalde materialen en patronen geassocieerd met specifieke periodes.

Handgemaakte antieke voorwerpen hebben vaak onregelmatigheden. Bij antiek zijn onvolkomenheden dat niet noodzakelijkerwijs gebreken, maar vooral tekenen dat het object 'niet-machinaal' is gemaakt en kan daarom juist eerder antiek zijn.

Antiek kopen, antiek 18e eeuwse diamanten armband met 2000 jaar oude Romeinse stenen en afbeeldingen _{Antiek kopen, 18e eeuwse diamanten armband met 2000 jaar oude Romeinse stenen en afbeeldingen}

En kijk goed ook goed naar de afwerking van elk antiek stuk voordat u het koopt, vooral als het is gemaakt van hout of metaal. Als de afwerking er versleten uitziet of beschadigd is, kan dit betekenen dat er onderliggende problemen of reparaties zijn geweest, die onder verf- of laklagen aangebracht zijn en die zichtbaar zijn geworden.

Ook belangrijk is het om op 'natuurlijke' verkleuringen en slijtage te letten. Als er inderdaad sprake is van slijtage of verkleuring, let dan goed op of de slijtage of verkleuring op een logische plek zit vanwege het 'nomale' gebruik van het object en en dat het niet later opzettelijk is aangebracht om antiek te laten lijken.

Waar kun je het beste origineel antiek kopen?

Er zijn veel plaatsen waar u tegenwoordig antiek kunt kopen, zoals bijvoorbeeld op (online)kunstveilingen, rommelmarkten of in kringloopwinkels. Zeker als u niet te veel betaalt of als u een gokje wilt wagen dan kunt u hier best proberen om mooie antiek te kopen.

Maar als u op het punt staat veel geld uit te geven voor een echt origineel stuk antiek dan zou ons advies zijn om bij bovenstaande verkooppunten alleen antiek te kopen als je als je heel goed weet wat je precies koopt. Je hebt bij eerder genoemde verkooppunten namelijk geen enkele garantie dat wat je koopt ook echt is of precies datgeen is wat je denkt dat je koopt.

_{Antiek kopen, gevleugeld Venetiaans glas, 1624-1626}

Al u echt origineel antiek object wilt kopen, koop dan vooral bij gerenommeerde antiquairs en kunsthandels. Zij zullen u kunnen adviseren en bij een aankoop een echtheidscertificatie kunnen overhandigen en zeer waarschijnlijk een goede herkomst en provenance kunnen geven. Mocht er dan toch achteraf iets niet kloppen aan het object deugen dan kunt u er altijd mee terug naar de verkoper.

Hier op Gallerease bieden we dan ook alleen origineel en gecureerd antiek aan van gerenommeerde kunsthandels aangesloten bij de bekende brancheverenigingen, zoals bijvoorbeeld de Koninklijke VHOK (De Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland). Zie voor ons uitgebreide aanbod van antiek en kunst ook onze website via de volgende link.

*Alle antieke voorwerpen die afgebeeld zijn in dit artikel, behalve de 'helmkit', zijn ten tijde van het schrijven van dit artikel beschikbaar en te koop via Gallerease