Abstracte kunst en onze eigen 'Hollandse meesters'

Aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e ontstaan verschillende stromingen waarbij de schilderkunst zich los maakt van de zintuigelijke, waarneembare 'werkelijkheid'. Het losmaken van kleur bij de pogingen tot weergave van de zintuiglijk waarneembare realiteit vond zijn oorsprong in het reactionaire impressionisme en later in het meer emotioneel geladen fauvisme en het latere expressionisme. Deze stromingen worden ook wel de basis van de abstracte kunst genoemd. In dit artikel vertellen we meer over het ontstaan, de ontwikkeling en de verschillende kenmerken van abstracte kunst. Ook zoomen we in op een aantal Nederlandse abstracte kunstenaars en geven we informatie over abstracte kunstwerken die te koop zijn. 

Het ontstaan en de ontwikkeling van abstracte kunst

Vooral de kleur- en lichtstudies van de impressionisten met het loslaten van de werkelijke kleuren wordt als begin beschouwd voor de abstracte kunst. De allereerste creaties naar de abstractie en de abstracte kunst toe werden, tussen 1904 en 1906, al gemaakt door de Franse kunstenaar Paul Cézanne, die in zijn Arlèsiaanse landschappen een beginnende 'kubistische stijl' stijl liet zien. 

_{Abstract schilderij van Paul Cezanne uit 1904, Montagne Sainte-Victoire}

De daaruit voortvloeiende pointillist Georges Seurat borduurde voort op de geometrische vormen gebaseerde landschappen van Paul Cézanne en staat ook aan het begin van de zoektocht naar een andere en nieuwe, abstracte manier van het beeldend vormgeven van de waargenomen werkelijkheid.

_{Begin van de abstracte kunst met pointillistisch schilderij van Georges Seurat (1859–1891) The Seine at the Grand Jatte Spring 1888} 

Andere kunstenaars die de abstracte kunst ontdekten waren Vassily Kandinsky. Hij vond de abstractie in "het bovennatuurlijke, het goddelijke" en die was "in elk object van nature aanwezig". De anekdote wil dat Kandinsky viel voor abstractie omdat hij toevallig een van zijn eigen dorpsgezichten omgekeerd bekeek. 

^{Abstract schilderij van Vassily Kandinsky, Improvisatie 30 (Kanonnen), 1913}

Maar ook de Nederlander Piet Mondriaan wilde vooral de oervorm van de dingen, die in de natuur verborgen is, uitbeelden, die sterk neigde naar expressionisme.

_{Abstract olieverf schilderij Piet Mondriaan, De rode boom uit 1908}

Theo van Doesburg verklaarde in 1931 voor het eerst dat het kunstwerk geen enkele verwijzing naar een wereld buiten het schilderij heeft. Hij sprak van de term 'concrete kunst' als voorloper van de abstracte kunst.

_{Abstract werk van Theo van Doesburg, Compositie VIII (de koe), ca. 1918}

Geometrische abstracte kunst

Twee grote stromingen worden onderscheiden in de abstracte kunst. Ten eerste is er de 'geometrisch geïnspireerde abstracte kunst', waaronder het suprematisme en het constructivisme kunnen worden gerekend. Zie ook geometrische abstracte, hieronder de schilderijen van Piet Mondriaan.

_{Geometrische, abstracte schilderijen van Piet Mondriaan}

Expressionistische abstracte kunst

Daarnaast ontwikkelde zich ook een abstract expressionisme, dat wordt gekarakteriseerd door een willekeurige toepassing van vorm en kleur en kan vooral worden gezien als de uitdrukking van de onbewuste indrukken en gevoelens van de kunstenaar. Deze vorm heeft zich vooral ontwikkeld na de Tweede Wereldoorlog en leidde uiteindelijk tot een schilderkunst waarin de nadruk lag op het schilderproces. Deze abstracte stroming kan bijvoorbeeld geïllustreerd worden met de drippings- van Jackson Pollock.

_{Abstract schilderij van Jackson Pollock, Blauwe palen, nr. 11, 1952}

Een goed voorbeeld van een abstracte Nederlandse kunstenaar, wiens expressionistische, abstracte schilderijen verkrijgbaar zijn op Gallerease, is 'Armando' oftewel Herman Dirk van Dodeweerd. Zijn abstracte werk gaat vooral over goed en kwaad, dader en slachtoffer, schuld en onschuld. In zijn monumentale schilderijen domineren zwarte vlaggen en landschappen van dikke rode en zwarte verfkorsten, verkoolde bomen en figuren die menselijk en onmenselijk tegelijk zijn, zie ook het abstracte schilderij hieronder.

_{Abstract schilderij, Damal, Armando, 2002}

Een andere bekende en belangrijke Nederlandse abstracte kunstenaar, waarvan zijn expressionistische abstracte werken te koop zijn op Gallerease, is Ger Lataster. Vooral de oorlog en maatschappelijke betrokkenheid staan centraal in zijn werken. Ook het thema Icarus komt veelvuldig terug in zijn kunst. Dit is een verwijzing naar de Griekse mythologische figuur, die kon vliegen maar in zijn hoogmoed te dicht bij de zon vloog waardoor zijn vleugels verbrandden en hij neerstortte. Het thema is in zijn werk een aanklacht tegen de menselijke hoogmoed en de drang naar (zelf)vernietiging. Zie ook hier onder voor zijn abstracte olieverf schilderij.

Abstracte kunstwerken te koop

Klik voor alle beschikbare expressionistische abstracte litho's en schilderijen van Ger Lataster en Armando op de betreffende linkjes.

Voor voorbeelden van geometrische abstracte kunstwerken die verkrijgbaar zijn via Gallerease  zie ook de werken van Siep van den Berg.

_{Geometrische abstract schilderij, Compositie 48, 1980 Siep van den Berg}

Mocht u op zoek zijn naar nog meer abstracte kunst, moderne kunst of hedendaagse kunst dan kunt ook op de betreffende linkjes klikken. Voor overige vragen kunt u ook altijd contact opnemen via info@gallerease.com

* De afbeelding in de header betreft een abstract werk van Theo Mackaay, Cabra Montes, 2000-2020