'Personal Structures', een boeiend en grenzeloos kunstproject

Het project "Personal Structures" heeft zich de laatste jaren ontpopt zich als een uiterst boeiend project dat internationale kunstenaars heeft verenigt met een unieke, levendige visie. Ondanks hun eigen unieke individuele stijlen delen al deze kunstenaars een rode draad in hun artistieke intenties en expressiekeuze. De kern van hun collectieve inspanning ligt een diepgaande focus op het 'persoonlijke of subjectieve', doormiddel van het vervaardigen en interpreteren van abstracte vormen of concepten van vormstructuren in hun meest uitgebreide zin. Personal Structures viert de schoonheid van eenvoud en nodigt kijkers uit in een wereld waar de eenvoudigste vormen diepe, subjectieve betekenissen bevatten, vervaardigd en geïnterpreteerd door de lens van het unieke perspectief van de betreffende kunstenaar.

Hoe is het begonnen?

Het idee voor dit project gaat al enkele jaren terug. In het voorjaar van 1998 besloot de Nederlandse kunstenaar Rene Rietmeyer contact op te nemen met verschillende collega-kunstenaars om met hen van gedachten te wisselen en waar mogelijk af en toe samen te werken.

_{Rene Rietmeyer zittend achter zijn typische dozen, "Nederland Brabant maart 2000"}

Tijdens zijn talrijke reizen, waaronder soms maandenlange verblijven in veel Europese landen, de VS, Canada en Japan, ontmoette Rene kunstenaars die al werkten met soortgelijke bedoelingen en formele middelen die vergelijkbaar waren met die van hemzelf.

De observatie dat zelfs in de meest afgelegen uithoeken van de wereld en onafhankelijk van elkaar aan nauw verwante artistieke problemen werd en wordt gewerkt, vaak met verrassend vergelijkbare redenen en met vergelijkbare vormtalen, leidde tot het idee om meerdere van deze kunstenaars samen te brengen.

_{De typische wit oplichtende, 'Japanse' dozen van Tomijo Ogawa, 2000}

Met deze onderneming was het doel om de communicatie met en tussen de kunstenaars op gang te brengen, en hen waar mogelijk een forum te bieden - in welke vorm dan ook. Daarom was internationaliteit vanaf het allereerste begin een belangrijke factor, die de conceptie en eisen van het project aanzienlijk beïnvloedde.

Waar staat Personal Structures voor?

De eerste werktitel van ‘Personal Statements' was inmiddels veranderd in ‘Personal Structures'. Deze nieuwe titel, een toespeling op de beroemde minimalistische tentoonstelling ‘Primary Structures’ uit 1966, zou zowel moeten verwijzen naar een bepaalde ‘minimalistische’ erfenis als naar een duidelijk verschil met dit soort kunst.

Het eerste en belangrijkste criterium voor de selectie van de kunstenaars was dat hun kunstwerken 'minimalistische' kenmerken moesten vertonen, die op een individuele, subjectieve, persoonlijke of emotioneel beïnvloede manier zou worden gebruikt.

_{Stalen met betonnen kubus van Nelleke Beltjens, 'Grijs van kleur' 2003}

De vereenvoudiging van vormen (of beter gezegd: de concentratie of condensatie van vormen), serialisatie, de neiging tot het creëren van objecten tot ruimtelijke installaties moesten allemaal, samen of in wisselende combinaties, zo worden ingezet dat in plaats van een formele zelfreferentie er een een emotionele sfeer werd gecreererd. Met als doel om een uniforme algemene sfeer in de kamer op te roepen en om communicatie met de kijker tot stand te brengen.

^{'Eternal Memory', onverwoestbare, ijzeren boeken gemaakt door kunstenaar Takashi Suzuki in 2000}

Deze karakterisering van 'Personal Structures', die destijds nog erg vaag en algemeen werd gehouden, bleek een zeer effectieve definitie bij de selectie van de kunstenaars en hun werken. Uitgaande van Rietmeyers eigen werk, dat zich van de traditionele schilderkunst steeds meer had ontwikkeld tot meerdere installaties van objecten, werd de aandacht in eerste instantie gevestigd op kunstwerken in het grensgebied tussen het schilderen en driedimensionale objecten.

 _{'Cobalt Blue, 2004' van Paul Raguenes, hout, teer en pigment}

De ontwikkeling van Personal Structures  

In het begin lag de focus vooral op het vinden van kunstenaars die geïnteresseerd waren in het verder ontwikkelen van de schilderkunst tot de driedimensionaliteit van een beeldobject (als je überhaupt nog van 'beeld' mag spreken) en daarmee naar buiten, de echte ruimte, traden.

Maar in de loop van de tijd werd het steeds duidelijker dat met abstracte, minimalistiche kunstwerken, die duidelijk kunnen worden toegeschreven aan de genres schilderkunst of beeldhouwkunst, het mogelijk is om hun intenties uit te drukken en te emotionaliseren.

_{Installatie '#8, #9 en #10', juli 2003, door Marcus Abel}

Dit gold later ook voor gevallen waarin schilderkunstige of sculpturale posities werden gedefinieerd als materiaal- of procesgericht en de grenzen tussen de genres kritisch en experimenteel werden verlegd.

Het werd hier heel duidelijk dat subjectiviteit en persoonlijkheid zich niet noodzakelijkerwijs hoeven te manifesteren in een expressieve vormentaal en in een retoriek van gebaren, maar zich eerder op zeer subtiele wijze kunnen ontvouwen in een wisselwerking tussen subjectieve beslissingen, conceptualisaties en de zelfdynamiek van materialen en werkprocessen, waarbij ze zichzelf tegelijkertijd in twijfel trekken.

_{Duitsland Bonn november 2001, olieverf op hout, Rene Rietmeyer}

Groep of een organisatie?

Personal Structures is geen kunstenaarsgroep, althans niet in de zin van een kunstenaarsgroep binnen de klassiek-moderne stroming. Over het algemeen hielden dergelijke artiesten zich aan een bindend programma en werden ze vaak georganiseerd in een vereniging met bepaalde lidmaatschapsregels.

_{Typische kleurrijke, siliconen werken van Frank Piasta 2000-2010}

Personal Structures kan het best worden vergeleken met een open forum, waar verschillende individuen elkaar ontmoeten en communiceren. Bij dit project gaat het niet om een strakke afbakening, maar om openheid en uitwisseling. Personal Structures gaat over kunstenaars die samenkomen en die hun eigen ideeën, doelen en werkwijzen hebben, maar toch genoeg gemeen hebben dat ze als verwant kunnen worden beschouwd.

_{'Portret van David Salle', Miami februari 2001, olieverf op hout door Rene Rietmeyer}

'Gedachtenlijn' Personal Structures

De beroemde ‘Thread of of Thought', die door hun werken loopt en hier wordt aangeduid met de naam Personal Structures, is niet bepaald door een definitie van concepten en vaste programma’s, maar is eerder vergelijkbaar in de manier waarop familieleden op elkaar lijken, zoals Ludwig Wittgenstein beschreef het: "[...] de sterkte van de draad ligt niet in het feit dat een bepaalde vezel over de hele lengte loopt, maar in de overlapping van vele vezels."

 _{Rene Rietmeyer, Portret van S & K, februari 2011, tentoongesteld op de 54e Biënnale van Venetië 2011}

Voor de kijker van de werken en de lezer van de kunstenaarsinterviews zal er dan in ieder geval dit ontstaan waar we op hopen: de aantrekkelijke situatie om deze individuele 'vezels' te ontdekken, evenals de vele vergelijkingen en overeenkomsten in detail.

Door dit te doen zullen deze kijkers en lezers kunnen begrijpen dat verwante theoretische standpunten zich in zeer verschillende resultaten uiten. En dat op hun beurt visueel vergelijkbare kunstwerken kunnen voortkomen uit zeer verschillende benaderingen en met zeer verschillende culturele en persoonlijke achtergronden.

_{'Troug Cadmium Yellow Deep', 2003, gemaakt van bijenwas en hout door Johannes Girardoni, Museum Ludwig 2005}

Bekende artiesten en persoonlijke structuren

Hoewel de lijst met deelnemende artiesten in de loop der jaren is geëvolueerd, met zowel opkomende talenten als gevestigde namen, zijn enkele opmerkelijke artiesten op verschillende manieren in verband gebracht met "Persoonlijke Structuren". Deze omvatten, naast de reeds genoemde namen, die al zijn weergegeven in dit artikel:

- Yoko Ono, bekend van haar conceptuele kunst en vredesactivisme.
- Carl Andre, een Amerikaanse minimalistische kunstenaar die bekend staat om zijn geordende sculpturen in lineair formaat en rasterformaat.
- Richard Long, een Engelse beeldhouwer en landschapskunstenaar die vooral bekend staat om zijn werk in de natuurlijke omgeving.
- Lawrence Weiner, een van de centrale figuren in de vorming van conceptuele kunst in de jaren zestig.
- Marina Abramović, een Servische performancekunstenaar wiens werk lichaamskunst, uithoudingskunst en feministische kunst onderzoekt.
- Sean Scully, een Iers-Amerikaanse schilder die bekend staat om zijn bijdragen aan de abstracte kunst en zijn kenmerkende gebruik van kleur en vorm.
- Hermann Nitsch, een Oostenrijkse avant-gardekunstenaar die bekend staat om zijn controversiële performancekunst.
- Tony Cragg, een Britse beeldhouwer die wordt geprezen om zijn dynamische, vaak organische vormen.

De inclusieve aanpak van de beweging maakt een brede verkenning van haar kernthema's mogelijk, waardoor het een levendig en evoluerend collectief van creatieve geesten is geworden.

Deelname kan variëren van tentoonstelling tot tentoonstelling, wat de toewijding van het project weerspiegelt om een breed spectrum aan stemmen en perspectieven in de hedendaagse kunst onder de aandacht te brengen.

 _{'Everglades #5,#2, #1', 2003 olieverf op hout door Yuko Sakurai}

Waar kan ik deze kunst tegenwoordig zien of kopen?

In het voorjaar van 2024 echter zal het Europees Cultureel Centrum (ECC) een tentoonstelling organiseren met als thema Personal Structures, van 20 april tot 24 november in Palazzo Mora en Palazzo Bembo als onderdeel van de Biënnale 2024 in Venetië.

Er zal dan een brede selectie kunstwerken te zien zijn van internationaal gerenommeerde en opkomende kunstenaars, fotografen en beeldhouwers, maar ook van wereldwijde academische instellingen.

_{Palazzo-Bembo in Venetië Biennale 2024}

Veel van de werken van Personal Structures zijn verkrijgbaar in galeries of te zien in musea. Online kun je een grote collectie Personal Structures-kunstwerken bekijken en kopen via European Culture Centre (ECC) en via Gallerease Selected.

*In de header de installatie van Rene Rietmeyer "Portret van Rauschenberg januari 2002"