Amsterdam - Joan Blaeu(?), 1661 1661

Joan Blaeu

PapierAfdrukken
48 ⨯ 57 cm
€ 2.750

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge

• Over kunstwerk
  PLANNEN VOOR DE VIERDE UITLEG VAN AMSTERDAM “Amstelodamum Celebre Emporium Forma Plana” Kopergravure van Amsterdam vervaardigd door Claes Jansz. Visscher of Joan Blaeu in 1661. Afm. 48,5 x 57,5 cm. Het is aannemelijk dat het stadsbestuur opdrachtgever was voor het vervaardigen van de koperplaat en de kaart. Het gebied van de Vierde Uitleg was nog niet gegraveerd, zeer waarschijnlijk omdat de definitieve invulling nog niet was vastgesteld. In feite is het een werkkaart waarmee voor het gebied van de Vierde Uitleg verschillende gebiedsindelingen en andere uit te voeren plannen door handgetekende annotaties gevisualiseerd konden worden. Er zijn ook een aantal afdrukken bewaard gebleven (in het Amsterdamse Stadsarchief) die als werkkaart zijn gebruikt. Het ontwerp van de kaart met de gebouwen in de bovenhoeken en een stadsprofiel aan de onderzijde grijpt terug op een kaart van Claes Jansz. Visscher (het beursgebouw rechts is een verkleinde weergave van een andere voorstelling die Visscher had gemaakt). De inhoud van het kaartbeeld van de binnenstad is ontleend aan en kaart van Johannes Janssonius die op zijn beurt plattegronden van Joan Blaeu als voorbeeld had gebruikt. Het is mogelijk dat Joan Blaeu de uitgever van dit exemplaar is geweest. Blaeu was immers lid van de vroedschap van Amsterdam en maakte deel uit van een commissie van zeven heren die moest adviseren over de uitbreidingen van de stad. Het is voorstelbaar dat de commissieleden op enig moment de behoefte hadden aan een kaart met nog blanco Vierde Uitleg die ze vervolgens zelf konden annoteren. Door zijn genoemde functies onderhield Joan Blaeu directe relaties met vele andere Amsterdamse politici, waardoor hij de opdracht tot vervaardiging mogelijkerwijs makkelijker kon verkrijgen dan andere kaartmakers. Het kaartbeeld werd nooit voltooid. Wellicht dat het stadsbestuur het voornemen had, om, zodra de Vierde Uitleg zijn definitieve vorm gekregen had, een finale versie te drukken. Vermoedelijk was het de bedoeling om daarbij ook de in de nieuwe uitleg nummers te plaatsen. Die zouden dan verklaard worden in de het lege kader ter linkerzijde. Omdat er echter, in en kort na 1662 meerdere commerciële uitgevers (zoals Nicolaes Visscher en de familie Danckerts) in dit gat in de markt sprongen, werd een stedelijke uitgave van de nog te actualiseren plaat overbodig. De kaart bleef wat het was: een onvoltooide uitgave. Literatuur: Marc Hameleers “Kaarten van Amsterdam 1538-1865”, nr. 40. Prijs: Euro 2.750,-
• Over kunstenaar

  Joan Blaeu (1596-1673), werd geboren op 23 september 1596 in Alkmaar.

  Hij was een Nederlandse cartograaf geboren in Alkmaar. Hij trad in de voetsporen van zijn vader, cartograaf Willem Blaeu.

  In 1620 werd hij doctor in de rechten, maar hij sloot zich aan bij het werk van zijn vader. In 1635 publiceerden zij de Atlas Novus (volledige titel: Theatrum orbis terrarum, sive, Atlas novus) in twee delen. Joan en zijn broer Cornelius namen het atelier over na het overlijden van hun vader in 1638. Joan werd de officiële cartograaf van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.

  Blaeu's wereldkaart, Nova et Accuratissima Terrarum Orbis Tabula, waarin de ontdekkingen van Abel Tasman zijn verwerkt, werd gepubliceerd in 1648. Deze kaart was revolutionair omdat hij "het zonnestelsel weergeeft volgens de heliocentrische theorieën van Nicolaus Copernicus, die laten zien dat de aarde ronddraait de zon .... Hoewel het baanbrekende boek van Copernicus On the Revolutions of the Spheres voor het eerst werd gedrukt in 1543, iets meer dan een eeuw eerder, was Blaeu de eerste kaartenmaker die deze revolutionaire heliocentrische theorie op een wereldkaart verwerkte.

  Blaeu's kaart werd gekopieerd voor de kaart van de wereld in de stoep van de Groote Burger-Zaal van het nieuwe Amsterdamse stadhuis, ontworpen door de Nederlandse architect Jacob van Campen (nu het Koninklijk Paleis Amsterdam), in 1655.

  Blaeu's Hollandia Nova werd ook afgebeeld in zijn Archipelagus Orientalis sive Asiaticus, gepubliceerd in 1659 in de Kurfürsten Atlas (Atlas van de Grote Keurvorst). en gebruikt door Melchisédech Thévenot om zijn kaart Hollandia Nova - Terre Australe (1664) te produceren.

  Als "Jean Blaeu" publiceerde hij ook het 12e deel "Le Grand Atlas, ou Cosmographie blaviane, en laquelle est exactement descritte la terre, la mer, et le ciel". Eén uitgave dateert uit 1663. Dat was folio (540 x 340 mm) en bevatte 593 gegraveerde kaarten en platen. In maart 2015 was een exemplaar te koop voor £ 750.000.

  Rond 1649 publiceerde Joan Blaeu een verzameling Nederlandse stadsplattegronden genaamd Toonneel der Steeden. In 1651 werd hij in de Amsterdamse gemeenteraad gestemd. In 1654 publiceerde Joan de eerste atlas van Schotland, bedacht door Timothy Pont. In 1662 bracht hij de Atlas Novus, ook wel bekend als Atlas Maior, opnieuw uit in 11 delen en één voor oceanen.

  Een kosmologie was gepland als hun volgende project, maar een brand verwoestte de studio volledig in 1672.

  Joan Blaeu stierf in Amsterdam het volgende jaar, 1673. Hij werd begraven in de Westerkerk in Amsterdam.

Bent u geïnteresseerd om dit kunstwerk te kopen?