Symbolisme in kunst
Symbolisme is een kunststroming die eind 19e eeuw ontstond als reactie op de steeds materialistischer en wetenschappelijke wereld. Symbolistische kunstenaars probeerden het mystieke en spirituele weer te geven door middel van symbolische beelden, in plaats van te vertrouwen op realisme of traditionele vormen van representatie. Dit artikel onderzoekt de rol van symboliek in de kunst en de impact ervan op de artistieke wereld.
Een van de belangrijkste bijdragen van het symbolisme aan de kunst was de nadruk op het gebruik van symbolische beelden om emoties en ideeën uit te drukken. Symbolistische kunstenaars probeerden de innerlijke wereld van de geest en de ziel weer te geven, vaak door middel van droomachtige beelden, mythologische thema's en allegorische figuren. Dit komt tot uiting in het gebruik van symbolen, zoals bloemen, dieren en mythologische wezens, die verschillende emoties en ideeën vertegenwoordigden.
Symboliek legde ook de nadruk op het gebruik van onconventionele technieken en materialen, waarbij veel kunstenaars experimenteerden met niet-traditionele vormen van media zoals houtskool, pastelkleuren en aquarellen. Dit zorgde voor een groter scala aan expressie en experimenten, wat verder bijdroeg aan de mystieke en dromerige kwaliteiten van symbolistische kunst.
Een andere belangrijke bijdrage van het symbolisme aan de kunst was de focus op het innerlijke leven van het individu. Symbolistische kunstenaars probeerden de diepste gedachten en emoties van hun onderwerpen uit te drukken, vaak door zeer persoonlijke en subjectieve uitdrukkingsvormen. Dit komt tot uiting in het gebruik van intense kleuren, vervormde figuren en abstracte vormen, die een gevoel van het innerlijke leven en de persoonlijke ervaringen van het onderwerp overbrachten.
Symboliek speelde ook een belangrijke rol bij de ontwikkeling van nieuwe artistieke genres en stijlen. Het maakte de weg vrij voor de ontwikkeling van het surrealisme, met zijn nadruk op het irrationele en het onderbewuste. Bovendien beïnvloedde symbolistische kunst de ontwikkeling van het expressionisme, een meer emotionele en subjectieve benadering van kunst die in het begin van de 20e eeuw opkwam.
Symbolisme was een laat-negentiende-eeuwse kunststroming van Franse, Russische en Belgische oorsprong in poëzie en andere kunsten die absolute waarheden symbolisch trachtte weer te geven door middel van metaforische beelden en taal, voornamelijk als reactie tegen naturalisme en realisme. In de literatuur vindt deze stijl zijn oorsprong in de publicatie van Les Fleurs du mal van Charles Baudelaire in 1857.
De werken van Edgar Allan Poe, die Baudelaire enorm bewonderde en in het Frans vertaalde, waren van grote invloed en de bron van veel standaardstijlen en afbeeldingen. De esthetiek werd ontwikkeld door Stéphane Mallarmé en Paul Verlaine in de jaren 1860 en 1870. In de jaren 1880 werd de esthetiek verwoord door een reeks manifesten en trok deze een generatie schrijvers aan. De term ‘symbolist’ werd voor het eerst toegepast door de criticus Jean Moréas, die de term uitvond om de symbolisten te onderscheiden van de verwante Decadenten van literatuur en kunst.
Concluderend, de symbolistische kunstbeweging speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van kunst en had een diepgaande invloed op de artistieke wereld. De nadruk op symbolische beelden, onconventionele technieken, innerlijke ervaring en het mystieke daagde de heersende artistieke en sociale conventies van zijn tijd uit en maakte de weg vrij voor nieuwe artistieke bewegingen en stijlen. Symbolistische kunst blijft tegenwoordig een belangrijke en invloedrijke stijl in de kunst en de nalatenschap ervan is te zien in enkele van de meest boeiende en expressieve werken van moderne kunst.
* Afbeelding in de header is een schilderij van Ferdinand Hodler 'The Disappointed Souls (Les âmes déçues)', 1892, Guggenheim Museum
