Kunst verzamelen en hoe een goede kunstcollectie op te bouwen

Wat is een kunstverzameling of collectie eigenlijk?

'Kunst verzamelen' is niet hetzelfde als 'kunst kopen'. In beide gevallen koop je (als het goed is) wat je aantrekt, mooi of fascinerend vindt. Maar 'kunst kopen' is vaak meer een willekeurige, losstaande actie op basis van je voorkeuren of aantrekkingskracht op een bepaald moment. Terwijl met het verzamelen van kunst meer een doelgerichte, samenhangende activiteit en lange termijn visie bedoeld wordt. 

Een kunstverzameling of kunstcollectie is meestal een geordend geheel van beeldende kunst of toegepaste kunst. Een collectie kan zijn aangelegd rondom het werk van één kunstenaar, of rond een specifiek thema, of zijn samengesteld vanuit de eigen voorkeur van de verzamelaar.

^{Een deel van de kunstcollectie van onlangs overleden zanger David Bowie}

De geschiedenis van kunstverzamelingen 

Het verzamelen en tonen van kunst begon waarschijnlijk al in het oude Egypte, Griekenland en in de Romeinse tijd. Maar het bevorderen, verzamelen en tonen van beeldende kunst gebeurde vooral intensief in de late middeleeuwen, waarbij dit vooral het voorrecht was van de hoge kerkelijken clerus en de adel. Vroege vormen van kunstverzamelingen door particulieren werden ookwel de kunstkamers of Wunderkammer genoemd.

_{Voorbeeld van een kunstkamer, die van Cornelis van der Geest, door Willem van Haecht (1628)}

Vanaf ongeveer 1800 nam de geëmancipeerde burgerij de rol van mecenas over, en richtte daartoe een nieuw type organisatie op: die van het museum. Het museum kreeg als openbaar kunstbezit ook een didactische functie.

In de 20e eeuw ontstonden naast de vrij toegankelijke musea, die vaak in handen van de overheid waren, nieuwe particuliere kunstcollecties in de juridische vorm van een stichting of het Engelse 'foundation'.

Kunststichtingen werden financieel opgetuigd door vooral grootindustriëlen als Friedrich Flick en Solomon Guggenheim. Zo steunden ze de kunstenaars en hadden ze een veilige belegging voor hun particulier vermogen.

_{Peggy Guggenheim en haar befaamde 'moderne' kunstverzameling in het Peggy Guggenheim Museum in Venetië}

Aard van een kunstverzameling

Het opbouwen van een kunstcollectie kan dus gedaan worden uit zuivere passie voor de kunst maar er kunnen ook andere overwegingen meespelen, zoals vergroten van status, blijk geven van goede smaak, geldbelegging, kunsthandel en/of als kunsthistorische documentatie. Een kunstcollectie kan thuis bewaard of getoond worden, in een depot staan of ondergebracht zijn bij een museum. 

Vaak worden privécollecties opgebouwd op grond van zeer subjectieve voorkeuren. Bedrijfscollecties worden vaak meer opgebouwd op grond van de te verwachten waardevastheid en /of kans op bepaalde waardestijgingen.

_{Je hoeft natuurlijk geen 'groot industrieel' te zijn om je eigen kunstcollectie te beginnen} 

Welke samenhang kies je voor je kunstverzameling?

De eerste stap op weg naar je eigen kunstverzameling of collectie is keuzes maken, zodat de kunstwerken bij elkaar passen. Zet dus de antwoorden op een aantal vragen op papier. Wil je je richten op een bepaald tijdperk of een beweging (zoals moderne kunst, renaissance of popart), een specifiek onderwerp (zoals landschappen of portretten) of verschillende mediums (zoals schilderijen, sculpturen of installatiekunst)?

Wil je je richten op betaalbare kunst of de high-endmarkt? Wat is de bindende factor in je verzameling en waar wil je je in hoofdzaak op richten?

Een kunstverzameling kan gaan over het oeuvre van één enkele kunstenaar of een groep kunstenaars of over een bepaalde stijlperiode. Zij kan geografisch geduid zijn of kan rond één bepaald thema of een leidende gedachte uitgebouwd zijn.

Zo kan een kunstverzameling bestaan uit kunstwerken van hedendaagse kunst, oude kunst of bijvoorbeeld ook historische kleding, zilveren gebruiksvoorwerpen, mode en designproducten tot zelfs kunstzinnig gemaakte kerststallen toe.  

_{De beroemde Japanse Pop-art kunstenaar Takashi Murakami en zijn uitgebreide kunstcollectie}

Een afgewogen collectie heeft diversiteit, diepte en een rode draad. En “afgewogen” betekent niet dat het allemaal hetzelfde is. De collectie kan heel eclectisch zijn, waarbij je bijvoorbeeld een Picasso naast een landschap uit de zeventiende eeuw hangt.

Door dit naast elkaar te hangen, kunnen de individuele werken, mits afgestemd, veel meer diepte krijgen met een eigen betekenis. Dat is ook precies wat de mens zelf interessant maakt: een veelzijdige persoonlijkheid met een duidelijk profiel.’

_{Een goed voorbeeld van een kunstcollectie van hedendaagse en klassieke 'portretten' in het Rijksmuseum van Twente} 

Belangrijke tips bij het opzetten van een kunstverzameling

Als je van plan bent om zelf een kunstcollectie te beginnen dan zijn daarbij een aantal vaardigheden van belang. Je moet in staat zijn om effectief onderzoek te doen, te evalueren en te beslissen of je al dan niet de kunstwerken koopt die je aanspreken. 

Het totaal van activiteiten voor het vormen van een kunstcollectie zijn, het: ontdekken, kopen, sorteren, opsommen of catalogiseren, beheren, opslaan en uiteindelijk ook tonen van de verzamelde werken. Een kunstverzameling vraagt om tijd, strategie en aandacht.  

_{Een kunstcollectie opbouwen vraagt om tijd, strategie, discipline en vooral keuzes maken} 

Last but not least, zorg voor een goede documentatie. Bewaar alle bonnen, certificaten van echtheid en andere relevante geschreven of gedrukte materialen die u bij de kunst ontvangt. Vraag er zoveel mogelijk van op het moment van aankoop.

Bewaar en archiveer ook alle gerelateerde boeken, tentoonstellingscatalogi, galerijbrochures, recensies, webpagina's enzovoort. Maak, waar mogelijk, een foto van de kunstenaars die u verzamelt en laat ze catalogi, kwitanties of galerijuitnodigingen voor u ondertekenen of intekenen.

En ook bij een eventuele nalatenschap is het handig om deze documentatie te kunnen terugvinden, dit zal een toekomstige waardebepaling alleen maar vergemakkelijken. Het zal niet de eerst keer zijn dat de erfgenamen een kunstwerk zouden veilen onder de marktprijs omdat er geen of nauwelijks informatie over was achtergelaten.

Meer kunst ontdekken of online zoeken, kunt u hier via Gallerease. We bieden alleen hoogwaardig en gecureerde kunst van de beste galeries en kunstenaars!

* Afbeelding in de header: inkijkje in een van de kunstcollecties van de Barnes Foundation in Philadelphia, Verenigde Staten