Dit schilderij was tot nu toe onbekend bij de kunstwetenschappers. De herontdekking ervan betekent dat een zeer intrigerend schilderij kan worden toegevoegd aan het bekende oeuvre van Jacob Cuyp. Het thema van ons schilderij, een timmerman tijdens zijn middagpauze, is hoogst ongebruikelijk in de Nederlandse zeventiende-eeuwse schilderkunst. Het schilderij is niet bedoeld als portret, maar Cuyp heeft ongetwijfeld wel een echte persoon geschilderd, en het is niet uitgesloten dat de schilder model heeft gestaan voor een timmerman. We kunnen alleen maar speculeren over wat Cuyp bezielde om deze "tronie" te schilderen, wat de periode- en juiste term is voor genre-achtige voorstellingen van echte mensen van dit type. Het onderwerp van een timmerman is in ieder geval niet misplaatst in de context van Dordrecht, waar Cuyp vrijwel zijn hele leven heeft gewoond en gewerkt. Gelegen in het Maas-Rijn stroomgebied aan de rivier de Merwede, die de Noordzee verbindt met de vele binnenwateren van Maas, Waal en Lek, ontwikkelde Dordrecht zich vanaf het einde van de dertiende eeuw als een vooraanstaand handels- en distributiecentrum van hout. Hoewel het belang ervan vanaf ongeveer 1550 enigszins afnam, bleef Dordrecht voor kooplieden die de Nederrijn, Waal en Maas afvoeren verreweg de belangrijkste aanloophaven en tot ver in de zeventiende eeuw een belangrijk knooppunt in het netwerk van de intraregionale handel in de Republiek. Rotterdam, Zaandam en Hoorn hadden de Dordtse scheepsbouw in de loop van de zeventiende eeuw ingehaald, maar de houtnijverheid bleef niettemin belangrijk voor Dordrecht. Afgezien van Jozef, de beroemdste timmerman uit de geschiedenis, die in de regel Maria en het Christuskind vergezelt, is het onderwerp van de timmerman in de Nederlandse schilderkunst nooit van de grond gekomen. Dat is verwonderlijk, gezien het grote aantal mensen dat in Nederland in de houtindustrie zijn brood verdient. In de 100 Verbeeldingen van Ambachten van Johannes en Caspar Luyken heeft de houtbewerker echter wel de ruimte gekregen die hem toekomt. In dit emblematische werk werden de "schrynwerker", "de Boom maker", en "De Scheepstimmerman" opgenomen.2 Welk van deze specifieke beroepen onze timmerman uitoefende weten we niet. Op de achtergrond zien we mannen balken van hout zagen. Het zou een scheepswerf kunnen zijn, maar de kunstenaar vond het blijkbaar niet nodig te specificeren om wat voor soort houtwerf het gaat. Ironisch genoeg zijn alle schilderijen van Cuyp van deze en vergelijkbare afmetingen op houten paneel, maar het huidige schilderij is op doek, wat hoogst ongebruikelijk is voor de kunstenaar. Cuyp portretteert de timmerman in een geromantiseerde gedaante, met een schilderachtige baret en met een mantel elegant over zijn ene schouder gedrapeerd.
